پوشش فسفاته به منظور آماده سازي سطوح آهني، استيل، استيل گالوانيزه يا آلومينيوم مي باشد كه توسط يك محلول رقيق اسيد فسفريك و مواد شيميايي ديگر صورت مي گيرد. سطح فلز با محلول اسيد واكنش شيميايي داده و يك سطح محافظت كننده از كريستالهاي فسفات بر روي لايه ايجاد مي كند. بسته به نوع مواد، وضعیت سطح قطعات، عملیات مکانیکی و شیمیایی قبل از فسفاته کاری، ترکیبات حمام فسفاته و همچنین شرایط کار فسفاته کاری متفاوت می شوند.

سيستمي كه پوشش فسفات را ايجاد مي كند با توجه به اندازه و شكل سطحي كه پوشش بر روي آن ايجاد مي شود، تعيين مي گردد. پوشش دهي قطعات كوچك مانند پيچ، مهره، ميخ و... در حوضچه هاي محلول فسفات انجام مي پذيرد. در برخي از صنايع مانند يخچالسازي از سيستم اسپري و در بدنه اتومبيل از سيستم ديپ اسپري استفاده مي شود. صفحات استيل را مي توان با عبور دادن از محلول فسفات يا به روش اسپري پوشش دهي كرد.

بر طبق آمار، بيشترين استفاده از پوشش فسفات به عنوان پایه رنگ است. پوشش فسفات، مقاومت فلز و نیز قبول رنگ بر روی سطح فلز را زیاد می کند. موارد استفاده به عنوان پایه رنگ در صنایع اتومبیل سازی، لوازم خانگی، قطعات خودرو، صنایع فلزی، روشنایی و غیره می باشد. پوششهاي فسفات همچنين به منظور فراهم نمودن موارد زير استفاده مي شود:

یک لایه مقاوم به عنوان پايه روغن

شکل دهی سرد: در مواردی که بایستی لوله های فولادی بدون درز ساخته شوند از پوشش فسفات بهترین استفاده را می توان نمود. تبدیل سازی یک سطح فولادی به سطحی با پوشش فسفات این امکان را در اختیار می گذارد که سطح از یک حالت روان و صاف برخوردار گردد. این لغزندگی سطح از جوش خوردن و کشیدن در پاره ای از موارد جلوگیری به عمل آورده و در تولید تأثیر می گذارد. پوشش فسفات روی از نوع سبک تا متوسط در موارد کشش فولاد استفاده می گردد. قسمت فسفاته شده قبلاً بایستی توسط صابون، روغن یا امولسیونی از روغن و اسید چرب پوشش داده شود. پوشش فسفات روی از تماس مستقیم دو سطح فلز در حال سردشدن جلوگیری به عمل می آورد.

روانکاری سطوح در تماس مستقیم: برای جلوگیری از سایش بین دو فلز وجود یک لایه روغنی و چرب بین آنها لازم است. در مواردی که این سایش زیاد نباشد می توان روش فسفاته کردن را به جای استفاده از روغن به کار برد. قدرت نفوذ پوشش فسفات در فلز و نیز خواص مشترک آن با روغن چرب و یکپارچه بودن آن ازمزایایی است که این روش را قادر می سازد که به جای یک لایه ضخیم از روغن در سطح فلزات استفاده شود.

جلوگیری از خوردگی و نگهداری: تبدیل سطح فلز به سطحی که دارای پوشش فسفات می باشد باعث به وجود آمدن خاصیت ضد رطوبت برای آن فلز می شود. میزان حفاظتی که پوشش فسفات بر روی هر فلز ایجاد می کند بستگی مستقیم به ضخامت و مقدار آن و همچنین نسبت مستقیم با وزن مخصوص، نوع و اندازه کریستال ایجاد شده دارد. پوششهاي متنوعی از لحاظ ضخامت و روش تمیز کردن قبل از عملیت فسفات می توانند تهیه شوند. این نوع تولید بستگی به تماس بین محلول فسفاته و سطح فلز و میزان درجه حرارت محلول دارد. این عملیات را می توان برای فلزاتی صاف و ناهموار انجام داد.

عایق سازی الکتریکی

فسفاتها بر سه قسم اند:

الف ) فسفات آهن

پوشش فسفات آهن به صورت بسیار نرم و ریز بر روی سطح فلز ایجاد می گردد و رنگ آن نیز تا آبی قوس و قزحی است. این فسفات به عنوان پایه ای جهت رنگ کاربرد دارد. از این فسفات به دو روش اسپری و غوطه وری می توان استفاده کرد. روش اسپری کاربرد بیشتری دارد. حد قابل قبول پوشش جهت فسفات آهن بین 0.2 تا 0.8 گرم بر متر مربع است. مزیت مهمی که فسفات آهن در مقایسه با سایر فسفات ها دارد این است که می توان از محلول فسفات و چربیگیر به طور همزمان استفاده کرد. این مورد در سیستمهایی که از لحاظ مخازن و مراحل شستشو مشکل دارند، استفاده می شود.

ب ) فسفات روي

فسفات روی دارای کاربرد فراوان در صنایع مختلف می باشد و از نوع کریستال سنگین زبر تا انواع کریستالی نرم و میکروسکوپی متغیر بوده و انواع رنگهای آن از خاکستری روشن تا خاکستری تیره است. این نوع پوشش هم به صورت غوطه وری و هم به صورت اسپری مورد استفاده قرار می گیرد. میزان پوشش بین 1 تا 5 گرم بر متر مربع خواهد بود. ولی در سیستم غوطه وری این مقدار 2 تا 10 گرم بر متر مربع است. فسفات روی بسته به نوع محلول در دمای 25 تا 70 درجه قابل اجرا است.

ج ) فسفات منگنز

فسفات منگنز بیشترین مصرف را در قطعات داخلی موتور دارد و جهت روانکاری و کاهش اصطکاک استفاده می شود. رنگ این پوشش خاکستری متمایل به سیاه است. مدت زمان لازم جهت پوشش دادن بین 15 تا 30 دقیقه در نوسان است. میزان پوشش بین 5 تا 20 گرم بر متر مربع از سطح فلز می باشد. در این نوع پوشش معمولاً نوع ریز و سفت آن بر نوع درشت و سست ترجیح داده می شود، ولی بستگی به نوع کار و عملکرد دارد. در بسیاری از حالات کریستالها به دلیل عملیات مقدماتی ریزتر می گردند.
جهت آماده سازي فلزات آهني و روان سازي سطوح كاربرد دارد. از ديگر مزاياي استفاده از اين ماده مي توان به كاهش اصطكاك و افزايش مقاومت به خوردگي اشاره نمود.

يك طبقه ديگر از فسفاتها فسفات دي كاتيونيك مي باشد كه اين نوع، داراي قدرت چسبندگي بسيار بالا است و مانع خوردگي قطعات مي گردد.

فسفات تري كاتيونيك نموده كه دامنه كاربرد وسيعي دارند. اين محصولات براي فلزات آهن، روي، آلومينيوم و ... فرموله شده است كه پايه اي براي رنگ به خصوص رنگهاي پودري و ED مي باشد.

خواص فسفات تری کاتیونیک عبارتست از:

 به علت تری کاتیونیک بودن کاملاًسازگار با رنگ الکتروستاتیک است و در محیط قلیایی تجزیه نمی شود.

رسوب کم و دوام زیاد

استفاده در دمای محیط و کاهش هزینه اقتصادی

حذف کنترلهای مربوط به دما

--------------------------------------------------------------------------------

 كروماته

اصطلاح کروماته کردن به عملیات شیمیایی فلزات و پوششهای فلزی در محلولهایی اطلاق می شود که در آنها نمکهای کروم جز اصلی باشد. نتیجه چنین عملیاتی ایجاد پوشش محافظ تبدیلی شامل ترکیبات کروم سه ظرفیتی و شش ظرفیتی بر روی سطح فلز است.

پوششهای کرومات  بر روی قطعات آلومینیومی و گالوانیزه به کار می رود.

رنگ و ضخامت پوششهای کروماته بر اساس شرایط عمل متفاوت است. خصوصاً ترکیب شیمیایی، PH، دمای محلول و مدت زمان عملیات آثار تعیین کننده ای در آنها دارند.

مهمترین اهداف استفاده از فلزات کروماته شده عبارتند از:

افزایش مقاومت به خوردگی فلز یا پوششهای محافظ فلزی

کاهش خسارت سطحی ناشی از خراشهای سطحی

افزایش میزان چسبندگی رنگ و سایر پوششهای آلی

رنگ پذیری و یا پذیرش بهتر سایر پوششهای تزیینی